Długo zastanawiałem się czy jest sens wchodzić w polemikę z kimkolwiek na temat aquascapingu i akwarystyki biotopowej w kontekście ich różnic i podobieństw. Zdarzyło mi się kilkukrotnie wdać w jakies słowne potyczki w komentarzach na jedynie słusznym portalu dla wielu ludzi, ale nigdy nie wyczerpywały one tematu, a wręcz po chwili spłaszczały się raczej do groteskowej przepychanki. Jakiś czas temu postanowiłem, że w takie przepychanki wchodził nie będę - szkoda życia na słuchanie o sobie "prawd objawionych", niemniej jednak co jakiś czas temat wypływa i jak ta ropa naftowa unosi się na powierzchni, a młodzi adepci akwarystyki taplają się w niej niczym ptaki i koniec końców nie mogą wzlecieć. Jako, że prostowanie półprawd jest jednym z moich osobistych celów, musze zabrać głos po raz ostatni. Piszę ten tekst by przedstwić moje stanowisko i na podstawie definicji, oraz trzeźwego osądu rozwiać wszelkie wątpliwości do mojego zdania w przedmiotowej kwestii. Czy włożę kij w mrowisko? Być może tak, chociaz nie jest to moim zamiarem. Pewnikiem jest to, że w dywagacje wdawał się nie będę - można się ze mną nie zgadzać - nie zalezy mi na tym by moje zdanie było dla kogoś wyznacznikiem działania. Zależy mi na tym, by było ono jasno wyartykułowane.

Zacznijmy zatem od tego czym jest akwarystyka biotopowa. Według definicji jest to akwarystyka, która ma jak najwierniej odwzorowywać siedliska życia określonej, wyselekcjonowanej grupy zwierząt, wraz z zapewnieniem im jak najbliższych ideałowi warunków bytowych. Podobnie jest w przypadku akwariów habitatowych, jednakowoż tam nie musimy w jednym akwarium mieć zwierząt i roślin z jednego konkretnego miejsca. W akwarystyce biotopowej/habitatowej podmiotem jest zatem zwierzę, czy zwierzęta zamieszkujące zbiornik. To one są priorytetem dla akwarysty, a aranżacja musi być skrojona pod ich potrzeby (odzwierciedlać ich środowisko bytowe, lub jedno ze środowisk bytowych w przypadku ryb migrujących).

Przejdźmy do tego czym jest aquascaping. Posłużę się anglojęzyczną definicją: "Aquascaping is the craft of arranging aquatic plants, as well as rocks, stones, cavework, or driftwood, in an aesthetically pleasing manner within an aquarium—in effect (...)" (źródła: https://www.definitions.net/definition/aquascaping bądź https://en.wikipedia.org/wiki/Aquascaping). Tłumacząc na nasz rodzimy język: "Aquascaping jest rzemiosłem polegającym na aranżacji roślin wodnych, skał, kamieni, drewna etc. w estetyczny sposób w akwarium(...)" Nie ma w tej części definicji nic o zwierzętach. Pojawia się jakaś wzmianka później: "Typically, an aquascape houses fish as well as plants, although it is possible to create an aquascape with plants only, or with rockwork or other hardscape and no plants. Although the primary aim of aquascaping is to create an artful underwater landscape, the technical aspects of aquatic plant maintenance must also be taken into consideration." Tłumacząc ten fragment uzyskujemy informację, że faktycznie typowo, w akwarium aquascapingowym mieszkają ryby, ale nie są tam wcale konieczne, a sam aquascaping trzeba rozpatrywać nie tylko jako stworzenie podwodnego krajobrazu, ale i jego utrzymanie. Co jest zatem podmiotem aquascapingu? Na pewno nie są to ryby, a wręcz są one tylko dodatkiem do ładnego obrazka.

Co zatem łączy aquascaping i akwarystykę biotopową? Teoretycznie niewiele, a jednak dość sporo. Fundament jest diametralnie różny, ale jednak sama akwarystyka ma zaspokajać nasze ego, więc dążymy do tego by sprawiała nam przyjemność. Czy akwarium biotopowe może być zaaranżowane w sposób estetyczny? Tak. Wyczerpuje więc wtedy definicję aquascapingu! Czy akwarium biotopowe jest wtedy jeszcze biotopowym? Tak, ale tylko wtedy kiedy aranżacja jest wpasowana w potrzeby życiowe ryb i tworzy dla nich odpowiednie nisze życiowe. W momencie kiedy nie spełnia tych potrzeb, jest wyłącznie aquascapingiem, mimo tego nawet, że ryby i rośliny mamy z tego samego miejsca, a aranżacja może odzwierciedlać w jakimś stopniu miejsca znajdowane w rejonie występowania ryb (ale ryby w nich nie bytują, a jedynie być może przepływają przez takie miejsca). Przykładowo kiedy mamy akwarium biotopowe z elementami aquascapingu - jeśli ryby żyją w naturze wśród plątaniany korzeni, to można tę plątaninę zaaranżować tak, by dalej spełniała potrzeby ryb, ale by jednocześnie była estetyczna. Przykład w drugą stronę, kiedy mówimy tylko o aquascapingu? Aranżacja zajmuje 75% akwarium, wygląda naturalnie, podobnie do tego co w naturze, ale ryby wpuszczone do akwarium mają miejsce tylko przy przedniej szybie i nawet nie mają gdzie znaleźć schronienia przed światłem, czy jakimkolwiek innym czynnikiem stresogennym.

Jakie zatem mam wnioski? Każde akwarium biotopowe, które aranżujemy w sposób estetyczny jest zatem tak na prawdę aquascapingowym, ale jednocześnie rozmija się z samym fundamentem aquascapingu. W akwariach aquascapingowych ryby, jak już wspomniałem, są tylko dodatkiem do aranżacji. Porady dla poczatkujących aquascaperów często opierają się o to, by w ich nowym akwarium ryby, czy krewetki pełniły konkretne funkcje, takie jak zjadanie glonów. Zwierzę jest tam traktowane przedmiotowo a nie podmiotowo. Stąd własnie wielu akwarystów biotopowych tak bardzo nie rozumie i atakuje aquascaperów i sam aquascaping. Czy ja atakuję aquascaping? Absolutnie nie. Akceptuję go jako formę sztuki, a wielu aquascaperów jest prawdziwymi artystami. Czy natomiast przyzwalam na aquascaping w kontekście akwarystyki biotopowej? Oczywiście tak, bo przecież każde estetyczne układanie aranżacji jest aquascapingiem z definicji. Czy przyzwalam na odejście od fundamentu akwarystyki biotopowej? Nie! Po stokroć nie! Wszystkie zbiorniki, które stawiają głównie na aquascaping i usiłują uzurpować sobie łatkę biotopowych tylko dlatego, że ryby i rośliny są z tego samego miejsca, a akwarium wygląda podobnie do natury, jednakowoż nie dają rybom odpowiednich warunków bytowych, to jedno z największych przekłamań i zła, które dosięga akwarystykę biotopową. Tego nie zaakceptuję nigdy. Często w pułapkę aquascapingu bez fundamentu biotopowego wpadają akwaryści, którzy "myślą konkursowo". Dawno już wspominałem i zdania nie zmieniam - myślenie stricte konkursowe jest dla akwarystyki biotopowej sporym zagrożeniem. Granica między czystym aquascapingiem a czymś, co można nazwać aquascapingiem biotopowym, jest cienka i niestety coraz częściej jest ona przekraczana. Pozostaje mi mieć nadzieję, że w tym postępującym odrzucaniu fundamentów przyjdzie opamiętanie. Jeśli nie, to trudno - ja dalej będę głosił i robił swoje.